Senatori amerikan, John McCain, gjashtë herë senator republikan nga Arizona dhe hero i luftës ka vdekur në moshën 81-vjeçare.
I njohur për qëndrimin luftarak gjatë gjithë dekadave në Senat dhe për dy përpjekje të dështuara për t’u zgjedhur president i Shteteve të Bashkuara, McCain ka vuajtur nga kanceri në tru.
Ai ka qenë i rrethuar nga familja dhe miqtë në Arizona në ditët e fundit, ndërsa ka ndërruar jetë pas publikimit të librit të tij të fundit “Vala e shqetësimit: Kohët e mira, kauzat e drejta, luftërat e mëdha dhe vlerësimet e tjera”.
Gjatë një vizite në vitin 2017 në Kosovë ai u është drejtuar deputetëve të Kuvendit të Kosovës, duke thënë se përkushtimi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës për Kosovën është i vazhdueshëm.
Sipas senatorit republikan, përcjell Telegrafi, angazhimi i SHBA-së për Kosovën është apartiak, pasi sipas tij si republikanët ashtu edhe demokratët angazhohen për këtë pjesë të rajonit.
Më poshtë keni fjalimin e plotë të tij:
Ju faleminderit. Z. Kryetar i Kuvendit, Z. Kryeministër, miq të dashur, ju faleminderit për këtë pritje të ngrohtë dhe që më nderuat me mundësinë për t’iu drejtuar këtij Kuvendi.
Erdha në Kosovë pasi vizitova Slloveninë, Kroacinë, Serbinë, Bosnjën dhe Hercegovinë dhe Malin e Zi.
Pas qëndrimit tim këtu – që më duhet ta pranoj është shumë i shkurtër – do ta vizitoj edhe Shqipërinë.
Përderisa udhëtoj nëpër Evropën Juglindore, porosia ime është e thjeshtë: përkushtimi i Shteteve të Bashkuara për vizionin e Evropës së plot;, të lirë dhe në paqe mbetet i hekurt. E miqtë e mi, Kosova e fortë, demokratike, shumetnike dhe e pavarur, si anëtare e plotë e familjes evropiane është thelbësor për suksesin e atij vizioni.
Ndoshta keni dëgjuar që nganjëherë kemi pak mospajtime në Uashington. Por, dua që ta dini se anëtarët e Kongresit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës nga të dy partitë politike janë plotësisht të përkushtuar për të punuar me juve në mbështetje të paqes dhe mbarësisë në Kosovë dhe më gjerë në rajon.
Në të vërtetë, përkushtimi i SHBA-së ndaj Kosovës ka qenë jopartiak qysh prej fillimit.
Kam kujtime të këndshme kur gjatë 1990-ve punonim ngushtë me ish-senatorin demokratik Joe Biden për të shtyrë përpara një strategji koherente të SHBA-së në Ballkan, për veprim të shpejtë dhe vendimtar për ta ndalur gjakderdhjen në Kosovë dhe përfundimisht, për pavarësinë e Kosovës.
E sot, ndjehem shumë krenar që jam para jush në vizitën time të parë në Kosovë prej pavarësisë suaj dhe të jem dëshmitar i përparimit të jashtëzakonshëm që e keni arritur.
Në nëntë vitet e kaluara, Kosova e ka miratuar një kushtetutë dhe e ka ndërtuar qeverinë prej themelit.
Kosova është njohur nga më shumë se 100 vende anëtare të OKB-së. Është anëtarësuar në organizata ndërkombëtare si Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore. Kosova ka arritur përparim drejt disa prej qëllimeve të saj më të rëndësishme, përfshirë për integrimin në Bashkimin Evropian, integrimin e serbëve të Kosovës në institucione, si dhe për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë përmes procesit të dialogut të lehtësuar nga BE-ja, të mbështetur nga SHBA-ja.
Në veçanti, dëshiroj ta lavdëroj Kosovën për përpjekjet e saj në luftën kundër terrorizmit. Nuk besoj që vendi juaj i ka marrë meritat që i meriton për qasjen proaktive ndaj luftimit të ekstremizmit të dhunshëm. Ligji i miratuar nga ky Kuvend ka ndihmuar në ndalimin e rrjedhës së luftëtarëve të huaj në zonat e konfliktit.
Prej vitit 2014, Policia e Kosovës i ka arrestuar përafërsisht 120 individë të dyshuar për mbështetje të terrorizmit. Më shumë se 30 persona janë në gjykim, kurse disa raste janë ndjekur penalisht me sukses.
Vitin e shkuar, autoritetet kosovare kanë ndihmuar në pengimin e një komploti terrorist gjatë ndeshjes së futbollit ndërmjet Shqipërisë dhe Izraelit.
Kosova është “me krejt çka ka” në luftën kundër terrorizmit duke treguar çfarë kontributi mund të japë si anëtare e plotë e familjes së kombeve.
Përkundër gjithë këtij përparimi të arritur, Kosova ka ende shumë punë. Por, në tërë këtë punë, nuk do të jeni të vetëm.
Shtetet e Bashkuara qëndrojnë të gatshme për t’ju mbështetur për tu përballur me sfidat dhe për t’i shfrytëzuar mundësitë që ju jepen.
Nëse më lejoni, si mik i vjetër që dëshiron ta shohë Kosovën të ketë sukses, dëshiroj t’jua bëj të ditur shpresat e mia për të ardhmen e ndritur të Kosovës.
Shpresoj që Kosova do ta vazhdojë rrugën drejt integrimit evropian. Nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit me Bashkimin Evropian në vitin 2015 ishte hapi i parë.
Tash është koha ta vazhdoni marshin e përparimit.
E ndaj pikëpamjen e Presidentit Thaçi se miratimi i marrëveshjes për shënimin e kufirit me Malin e Zi, që do të sillte liberalizimin e vizave me BE-në, do të paraqiste një hap të fuqishëm përpara drejt të ardhmes evropiane të Kosovës.
Shpresoj që Kosova do të arrijë rritje edhe më të madhe ekonomike që do t’ua shtonte mundësitë më shumë të rinjve premtues të Kosovës dhe do t’iu mundësonte ta jetojnë jetën me qëllim dhe të përmbushur në vendin që e quajnë shtëpi.
Në ekonominë globale, ku investitorët kanë zgjedhje se ku duan t’i çojnë paratë e tyre, korrupsioni dhe krimi i organizuar vetëm do ta mbajnë Kosovën prapa.
Kjo është arsyeja pse reformat të parapara për forcimin e sundimit e ligjit janë aq thelbësore për përmbushjen e potencialit ekonomik të Kosovës.
Ngjashëm, siguria energjetike është përbërës i domosdoshëm për rritje ekonomike dhe për këtë arsye SHBA-ja do të vazhdojë ta përkrahë termocentralin Kosova C.
Po ashtu, shpresoj që Kosova do të vazhdojë të luajë rol të fuqishëm në avancimin e sigurisë rajonale.
Përderisa Kosova përballet me sfidat në rritje, besoj se KFOR-i do të vazhdojë të luajë rol të rëndësishëm duke dhënë mbështetje për sigurinë dhe stabilitetin në të njëjtën kohë derisa Kosova punon për forcimin e arkitekturës së saj të sigurisë.
Për më tepër, jam i vendosur që të bëj gjithçka mundem si kryesues i Komisionit të Senatit për Shërbimet e Armatosura për të siguruar që SHBA-ja ofron përkrahjen dhe ndihmën në aspektin e sigurisë që i nevojitet Kosovës.
Përfundimisht, siguria afatgjatë e Kosovës para së gjithash është e rrënjosur në marrëdhënien e saj politike dhe të sigurisë me Shtetet e Bashkuara, NATO-n dhe partnerët e tjerë ndërkombëtarë, të cilat janë të garantuara përmes vlerave të përbashkëta demokratike dhe përmbajtjes ndaj sundimit të ligjit.
Për këtë arsye është kaq e rëndësishme që transformimi i Forcave të Sigurisë së Kosovës në Forcat e Armatosura të Kosovës të bëhet përmes ndryshimeve kushtetuese.
Ky është vendim sovran që populli i Kosovës duhet ta marrë vetë.
Siç e ka theksuar presidenti Thaçi, ky “proces duhet të jetë gradual dhe përfshirës me angazhimin e të gjitha komuniteteve”, përfshirë edhe të serbëve të Kosovës.
Nëse bëhet në këtë mënyrë, besoj se transformimi në Forcat e Armatosura të Kosovës në afat të gjatë do ta çojë përpara Kosovën, do ta rrisë legjitimitetin e saj ndërkombëtar dhe do të sigurojë qasje të ardhshme në ndihmat ushtarake.
Në fund, besoj se paqja dhe prosperiteti i ardhshëm i Kosovës varet nga suksesi i dialogut të lehtësuar nga BE-ja e të mbështetur nga SHBA-ja për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë.
Kjo është punë e vështirë, por e rëndësishme. E di se ky dialog nuk ka ecur gjithmonë në ritmin që do ta dëshironim. Por, falë përkushtimit të presidentit, kryeministrit tuaj dhe kryetarit të kuvendit, si dhe të palëve të tyre në Beograd, ky proces ka sjellë përparim të rëndësishëm.
Porosia ime për ju është e njëjtë me atë që ia përcolla kryeministrit serb Vuçiq më herët gjatë kësaj jave: avancimi i dialogut të lehtësuar nga BE-ja e të mbështetur nga SHBA-ja është në interesin e kosovarëve dhe të serbëve.
Është jetik për të ardhmen evropiane të përbashkët të Kosovës dhe Serbisë. Si dhe është thelbësor për stabilitetin në Evropën Juglindore.
E di se ka të tillë që besojnë se Kosova dhe Serbia kurrë nuk do t’i normalizojnë marrëdhëniet e tyre… se rruga e pajtimit mund të jetë e mundshme për disa kombe, por jo për tuajat… jo në Kosovë, jo në Serbi, jo në Ballkan.
Por ju nxis ta refuzoni një fatalizëm të tillë. E di se për shumë njerëz në Kosovë dhe në Serbi, dhimbja e humbjes së të dashurve për shkak të dhunës dhe luftës nuk është vetëm shkrim në një kapitull të errët të të kaluarës së largët, por i gdhendur në zemrat e tyre përgjithmonë.
Kurrë nuk do të supozoja se e kuptoj plotësisht zinë e tyre ose që e kuptoj historinë e ndërlikuar të ngjarjeve të tyre.
Por, di diçka rreth tmerreve të luftën dhe për dhimbjen e humbjes. E di se pajtimi është tepër i vështirë. Por, ç’është më me rëndësi, e di se si mund t’i çlirojë njerëzit dhe kombet për t’i arritur gjërat që kurrë nuk do të ëndërronin se janë të mundshme.
Njëzet vjet pas përfundimit të luftës së gjatë dhe të hidhur që mori jetën e 58000 amerikanëve dhe të më shumë se 3 milionë vietnamezëve në të dy anët e konfliktit, Shtetet e Bashkuara dhe Vietnami i normalizuan marrëdhëniet. Po të më kishit thënë në ditën kur jam larguar nga Vietnami në vitin 1973 – ose madje edhe shumë vite më vonë – se Vietnami sot do të ishte njëri ndër partnerët më të rëndësishëm dhe më premtues i SHBA-së… paj, kjo vetëm tregon se pajtimi është i mundshëm, madje edhe pas njërit ndër konfliktet më të përgjakshme.
Por, nuk është i lehtë. Pajtimi është proces thellësisht personal. Ishte rrugë e gjatë dhe e vështirë për mua dhe shumë të tjerë. Por, në fund, e kuptuam se përderisa kurrë nuk duhet ta harrojmë të kaluarën, asgjë nuk fitohej duke e rijetuar atë… e vetmja shpresë për realizimin e të ardhmes më premtuese për të dy vendet tona ishte ta ndërtonim atë së bashku.
Ka arsye të panumërta se pse tregimi i Shteteve të Bashkuara dhe Vietnamit dallon nga ai i Kosovës dhe Serbisë. Por, ajo që besoj se këto tregime e kanë të përbashkët dhe çka më jep shpresë për popullin e Kosovës është aftësia e jashtëzakonshme e njeriut për t’i tejkaluar gjërat… për tu shëruar… për tu pajtuar.
Pra, po, shpresoj për një mëngjes më të ndritur për Kosovën: që do të jeni në gjendje ta pranoni të kaluarën e dhimbshme, që do të refuzoni të shikoni prapa në zemërim, që do të mund t’i hiqni tutje barrët e rënda të historisë, që fqinjët e juaj serbë do të shikojnë brenda vetes dhe do të mund ta bëjnë të njëjtën gjë.
Le të jetë Kosova vendi që i tregon botës edhe njëherë se pajtimi është i mundshëm. E përderisa e bëni këtë gjë, përderisa Kosova ec në këtë rrugë të gjatë e të vështirë, nuk do të ecni vetëm në të. Amerika – dhe unë – do të jemi me ju.
Po, do të jemi me ju dhe me vendet e Evropës Juglindore për arsyen e thjeshtë se nëse vendi im e lë anash këtë rajon, e bën këtë duke vënë veten në rrezik. Para se të vija në Kosovë, isha në Sarajevë. Qëndrova te këmbët e Urës Latine, aty ku një ngjarje e vetme ndryshoi botën, ku plumbi i një vrasësi nxiti një cikël të dhunës dhe luftës që e shkatërroi gjysmën e parë të shekullit XX dhe e dogji Evropën Juglindore sërish në dekadën e fundit të atij shekulli.
Ishte kujtim i zymtë i thënies së vjetër se edhe pse historia nuk përsëritet, prapëseprapë rimon. Nuk mund ta mohojmë faktin se ky rajon, i cili qëndron në udhëkryqet e historisë, përballet me tensione në rritje. Së bashku duhet t’i përgjigjemi pyetjes: a do ta lejojmë të kaluarën ta përkufizojë të ardhmen tonë? Apo do të zgjedhim – duke i ditur mësimet e historisë – ta përkufizojmë një të ardhme të re e më të mirë për vete dhe për fëmijët tanë? Kam ardhur këtu në Kosovë për të thënë se besoj se duhet dhe do ta zgjedhim atë të ardhme të re dhe më të mirë.
Ju faleminderit.
